Oswald Oberhuber „The Antique Presence (Die antike Gegenwärtigkeit)”, drewno, żelazo, 265x1015x130 cm, 1991. Wystawa: “The Present of Modernism”, Muzeum Sztuki Współczesnej (MUMOK), Wiedeń 2014

Zaiste próżne są sny, a ich mowa bez związku i nie wszystko ludziom się spełnia.
Dwie są bowiem bramy zwiewnych snów: jedna z rogu, druga z kości słoniowej.
Te, które przechodzą przez rżniętą kość słoniową, są zasłonięte i niosą czcze słowa,
te zaś, co wychodzą z drzwi rogowych, wróżą prawdę temu, kto ze śmiertelnych je zobaczy.

Homer Odyseja (fragment księgi XIX), tłum. Jan Parandowski

 

Jest w Kumach wielka jama wśród skalnej opoki,
Dokąd sto wejść prowadzi, sto bram w noc i we dnie;
Stąd w tyluż głosach płyną wieszczki przepowiednie.

Prócz tego w stajni stoją przeróżne widziadła:
Centaury u wrót, Scylla dwukształtna, bezmierny,
Sturamienny Bryjarej, drapieżny gad Lerny,
Syczący groźnie, zbrojna w płomienie Chimera,
Gorgony, Harpie, tudzież postać, co się zwiera
Z trzech ciał
(…)
Skoro już Anchiz syna przez Cieni kraj cały
Oprowadził i przejął żądzą przyszłej chwały,
O wojnach, jakie stoczyć wypadnie, wspomina,
O Laurentu narodach i mieście Latyna,
Jakiej doli się podda, przed jaką zachowa…

Dwie są bramy, jak mówią, Snu: jedna rogowa,
Którą Cienie prawdziwe w ziemskie schodzą włości,
A druga lśniąco biała, ze słoniowej kości,
Właściwa przecież Manom, co złudą w śnie mylą.
Tą bramą Eneasza społem ze Sybillą
Wypuści Anchiz słowy pożegnawszy syna.

Wergiliusz Eneida (fragmenty księgi VI), tłum. Tadeusz Karyłowski

 

My friend, dreams are things hard to interpret, hopeless to puzzle out,
and people find that not all of them end in anything.
There are two gates through which the insubstantial dreams issue.
One pair of gates is made of horn, and one of ivory.
Those of the dreams which issue through the gates of sawn ivory,
these are deceptive dreams, their message is never accomplished.
But those that come into the open through the gates of the polished horn
accomplish the truth for any mortal who sees them.

Penelope in Homer’s Odyssey

 

Two gates the silent house of Sleep adorn;
Of polish’d ivory this, that of transparent horn:
True visions thro’ transparent horn arise;
Thro’ polish’d ivory pass deluding lies.
Of various things discoursing as he pass’d,
Anchises hither bends his steps at last.
Then, thro’ the gate of iv’ry, he dismiss’d
His valiant offspring and divining guest.

Virgil Aeneid – The Gates of Sleep (ivory: words coming through teeth; horn: sight)