Max Ernst „Silence Through the Ages”, kolaż i olej na płótnie, 1968, Albertina. Wiedeń 2018

„Na powierzchni odrębne fale, wiry, piana, a pod nimi jednolita monotonna przestrzeń morza, im głębsza, tym spokojniejsza, a wreszcie całkowicie nieporuszona. Mroczny spokój głębin. Mroczny spokój jednakowy dla wszystkich, którzy potrafią do niego dotrzeć.”

„A w spokoju jedność. Zespolenie z innymi żywotami, zespolenie z całym stworzeniem. Bo w głębi każdego stworzenia pod niezliczonymi identycznymi, lecz wyodrębnionymi wzorami, pod sympatią i wstrętami panuje spokój. Ten sam spokój, który jest podłożem szaleństwa duszy. Mroczny spokój o niezmierzonej głębi. Spokój pozbawiony pychy, nienawiści i gniewu, spokój bez pragnień i niechęci, spokój wolny od wszelkich namiętności, które wytwarzają rozdział. Spokój przez wyzwolenie, bowiem spokój to osiągnięta wolność. Wolność, a zarazem prawda. Prawda zespolenia; istotne wrażenie zespolenia.

Spokój w głębinach, spokój poniżej burz, poniżej rozhukanych fal i gwałtownych bryzgów piany. Spokój w głębokiej podwodnej nocy, spokój w tym milczeniu, w tej cichej próżni, gdzie nie istnieje już czas, gdzie nie ma kształtów ani słów. (…) z jednego jedynego ogniska promieniuje spokój, rozchodzi się coraz szerzej, dążąc ku podstawie nieskończenie odległej i tak szerokiej, że jej krąg jest treścią i źródłem całego życia, wszelkiego stworzenia.”

Aldous Huxley Niewidomy w Gazie (1936), przeł. Maria Godlewska (1957)

„At the surface, the separate waves, the whirlpools, the spray; but below them the continuous and undifferentiated expanse of sea, becoming calmer as it deepens, till at last there is an absolute stillness. Dark peace in the depths. A dark peace that is the same for all who can descend to it.”

„In peace there is unity. Unity with other lives. Unity with all being. For beneath all being, beneath the countless identical but separate patterns, beneath the attractions and repulsions, lies peace. The same peace as underlies the frenzy of the mind. Dark peace, immeasurably deep. Peace from pride and hatred and anger, peace from cravings and aversions, peace from all the separating frenzies. Peace through liberation, for peace is achieved freedom. Freedom and at the same time truth. The truth of unity actually experienced.

Peace in the depths, under the storm, far down below the leaping of the waves, the frantically flying spray. Peace in this profound subaqueous night, peace in this silence, this still emptiness where there is no more time, where there are no more images, no more words. (…) from a single focal-point, peace expands and expands towards a base immeasurably distant and so wide that its circle is the ground and source of all life, all being.”

Aldous Huxley Eyeless in Gaza (1936)