Wolne książki na stacji kolei wąskotorowej. Kismaros 2018

„Ciało do czytania
Mówiąc o piśmie, którego w Oka-leczeniu jest co najmniej kilka rodzajów, dotarliśmy wreszcie do obiecanej liberatury. Otóż w trakcie pisania tekstu niewidzialnego, prawdziwie materialnego znaczenia nabrało dla mnie jego fizyczne podłoże – czyli tekst widzialny. Widzialny tekst stał się ciałem, już nie mogłem go dłużej traktować jak przeźroczyste medium.

Każde ciało zajmuje jakąś przestrzeń. W przypadku ciała tak specyficznego przestrzenią będzie powierzchnia kartki i cała książka. Tym samym książka również przestała być dla mnie neutralnym medium – stała się częścią dzieła, za którą poczułem się w pełni odpowiedzialny. Poczułem, że tę przestrzeń mogę w dowolny sposób zapełniać, a nawet kreować. Od podstaw, od samych fundamentów. Od ustalenia kształtu, formatu i objętości. Jak twórca teatralny, który tworzenie spektaklu zaczyna od nakreślenia pola gry i ustalenia podstawowych relacji przestrzennych między sceną a widownią. Albo, gdy zaistnieje taka potrzeba – od wybudowania teatru.

Veszprém 2018

Bo scena może być dosłownie wszędzie i widz musi być na to przygotowany. Podobnie jest z książką. Czytelnik również musi być na to przygotowany.

Timișoara 2018

Tak więc, zupełnie dla mnie niespodziewanie, stałem się pisarzem, dla którego, oprócz języka, tworzywem jest także pismo i kartka papieru. Zacząłem więc nad tym pismem medytować. Nad jego fascynującą historią i bogactwem rodzajów.”

Budapeszt 2018

„Kartka papieru nie jest przeźroczysta, to tylko pozory. I już nie może dłużej udawać, że jej tutaj nie ma. Jest. Była cały czas. Była i pachniała. Jeśli będę chciał stronę przeźroczystą, to użyję kalki. A jeśli całkiem przeźroczystą, to będę drukował na folii i oprawię w szkło. Tekst zawiśnie w powietrzu, a czytelnik będzie mógł patrzeć na jego członki jak (być może) Pan Bóg patrzy na nas przez ozonową dziurę.”

Budapeszt 2019

„Akt twórczy (często) zaczyna się od obmyślenia budowy książki, a akt czytania (zawsze) od wzięcia tej książki do ręki. Inna budowa książki to inna fizyka. Tekst niewidzialny to meta-fizyka. Gdzieś pomiędzy znajduje się czytelnik, który na nowo uczy się składania liter.”

Zenon Fajfer Liberatura czyli literatura totalna. Teksty zebrane z lat 1999-2009 (fragm., 2010)

 

„Readable body
In talking about writing, several kinds of which are contained in Oka-leczenie, we have finally reached the long promised liberature. To sum up, while I was writing the invisible text, I came to appreciate the material significance of its physical medium, that is, the visible text. The visible text became a body; I could no longer treat it as a transparent medium.

Each body occupies some space. In the case of such a peculiar body, this space is equivalent to the space of the page and the whole book. Thus, the book also ceased to be a neutral medium for me – it became a part of the work for which I felt fully responsible. I realised that I can fill this space in any way, that I can, in fact, create it: from the beginning, from the very foundations, starting from determining the shape, format, and size of the book, like a man of the theatre who starts working on a performance by determining the area where the actors will perform and the basic spatial relations between the actors and the audience). Or even, when it turns out to be indispensable – from building the theatre itself.

For the stage can be literally anywhere and the audience must be prepared to face this. The same goes for the book and the reader, who must also be prepared to face this.

And this is how, quite unexpectedly, I found myself becoming a writer who uses, beside language, writing and a sheet of paper as his medium of expression. So I started pondering on writing: on its fascinating history, the richness of types, on the kinds of typefaces, their size, and their arrangement on the page, about the meaning implied in serif or sans serif types, about the meaning of print and handwriting.(…)

The sheet of paper is not transparent, not in the least. This is only an illusion. We can no longer pretend that it is not here. It is. It has always been. It was and it had a nice smell. If I wanted a transparent page, I would use transparent sheet. If I want a fully transparent page, I will print my text on a transparency and bind it in glass. The text will hover in the air, and the reader will be able to look at its members as if (possibly) God looks at us through the ozone hole.(…)

The creative act (often) begins from reflection on the structure of the book, and the act of reading (always) begins from taking the book in hand. A different book structure is tantamount to a different physics. The invisible text is meta-physics. Somewhere in between there is the reader who learns to read anew.”

Zenon Fajfer Liberature Or Total Literature. Collected Essays 1999-2009, translated by Katarzyna Bazarnik (2010)